منظور از "جامعه آماری" و "نمونه گیری" در بخش روش تحقیق مقاله

هو العلیم

پژوهشگران بزرگ آینده

سلام

در اینجا می خواهیم ابتدا با زبان ساده با دو اصطلاح آشنا بشویم: جامعه آماری و نمونه گیری

وقتی یک پزشک می خواهد خون بیمار را آزمایش کند، لازم نیست کل سلول ها و اجزای خون (جامعه آماری) او را بررسی کند. لذا در آزمایشگاه فقط به میزان چند سی سی از خون بیمار را بررسی می کنند و به این کار نمونه گیری می گویند.

همچنین فرض کنید در روش تحلیل تم، یک محقق باید از متخصصان رشته روان شناسی با ویژگی تخصص نوزادان مصاحبه بگیرد. اما این جامعه آماری شامل ده ها متخصص در این زمینه می شود و طبیعتا مصاحبه با همه ممکن نیست. حتی نیاز هم نیست. چون از جایی، نتایج مصاحبه ها تکراری می شود و به حد اشباع می رسد. حتی کیفیت مصاحبه ها در این تعداد کاهش پیدا می کند و زمان بسیار زیادی هم طول می کشد. خیلی از افراد هم به دلایلی مثل گرفتاری یا مسافرت و ... اصلا مصاحبه نمی کنند. پس لازم است از این ده ها نفر، فقط تعدادی به عنوان نمونه انتخاب شوند.

تعیین جامعه آماری و حجم نمونه

производство и доставка минеральной воды

как установить на хостинг Joomla 3.0

مقدمه

در مطالعه ای که بر روی تعداد مشخصی از جمعیت صورت می گیرد ، دقت داده های بدست آمده به مراتب بیشتر از زمانی است که کل جامعه مطالعه شود .

جامعه آماری

به مجموعه افراد، اشیاء و یا به طور کلی پدیده ها یی گفته می شود که محقق می تواند نتیجه مطالعه خود را به کلیه آنها تعمیم دهد. 

جامعه آماری تحقیق با یک یا چند صفت مشترک شناسایی می شود.

نمونه گیری

در بیشتر موارد به سبب حجم گسترده جامعه آماری، مراجعه به کلیه آحاد جامعه و مطالعه تک تک آنها امکان پذیر نیست. در این صورت محقق ناگزیر است که بخشی از جامعه آماری را مورد مطالعه قرار داده و نتیجه بررسی را به تمامی جامعه آماری تعمیم دهد. مراجعه به بخشی از جامعه آماری جهت شناسایی همه آن را روش نمونه گیری می نامند.

انجام این کار زمانی امکان پذیر است که بخشی نمونه کلیه صفات و ویژگی های جامعه آماری را دارا باشند و بتوان آن را نمایشگر جامعه محسوب داشت. پس نمونه آماری به بخشی از جامعه آماری اطلاق می شود که ویژگی ها و صفات جامعه آماری را در خود داشته باشد و محقق بتواند با مطالعه آن بخش، درباره جامعه آماری قضاوت کند. درعین حال نمونه آماری باید قابل دسترسی بوده و امکان مطالعه آن توسط محقق فراهم باشد. 

روایی (درستی یا Validity) نمونه آماری:

روایی نمونه آماری از آن است که بتوانیم نمونه مورد مطالعه را از نظر همگونی با جامعه مورد مطالعه و دارا بودن ویژگی ها و صفات آن، بخشی از جامعه آماری تلقی کنیم.

تناسب حجمی نمونه آماری:  

تناسب حجمی نمونه مورد مطالعه در آن است که بخش مورد مطالعه حجم کافی و مناسب داشته باشد، به طوری که  از نظر کمی نیز بتوان آن را نمایشگری از جامعه آماری تلقی کرد و نتایج مطالعه را به جامعه تعمیم داد.

کاری که نمونه‌گیری به عنوان یک ابزار تحقیق انجام می دهد، تسهیل کار تحقیق است هر چه تعداد افراد بیشتر باشد وقت و هزینه بسیار زیادی صرف می‌شود و احتمال اشتباه زیاد می‌شود.

مزیت نمونه‌گیری نسبت به سرشماری: 

الف) هزینه آن کمتر است. 

ب) چون به تعداد کمتری مصاحبه کننده (آمارگیر) احتیاج است می‌توان آنها را در سطح بالاتری انتخاب نمود. 

پ) این تعداد محدود را می‌توان بهتر آموزش داد. 

ت) در هر مصاحبه می‌توان وقت و دقت بیشتری صرف نمود. 

ث) در هر مصاحبه می‌توان تعداد بیشتری سؤال مطرح کرد. 

ج) کل زمان لازم برای انجام مصاحبه و محاسبه و تجزیه و تحلیل ارقام کمتر است (مورگان، 1354: 2).

در هرتحقیقی دو نوع خطا وجود دارد:

اولین خطا، خطای نمونه‌گیری است. یعنی خطایی که در ذات  فرایند نمونه‌گیری تصادفی است (خطای سیستماتیک) 

نوع دوم خطا، خطاهای غیرنمونه‌گیری است که منشأ آنها هر عاملی دیگری غیر از نمونه‌گیری می‌تواند باشد.

نمونه گیری  احتمالی:

هر یک از واحدهای تشکیل دهندة جمعیت برای وارد شدن در نمونه ازیک احتمال معین، برابر یا نابرابر ولی نامساوی با صفر برخوردار است. 

انتخاب نمونة احتمالی به مدد عامل شانس انجام می‌شود. این عامل شانس است که به جای قضاوت و دانش محقق، معین می‌کند کدام واحد باید در نمونه وارد شود. بنابراین، اشتباهات در نمونه‌های احتمالی عمدتاً از مقولة اشتباهات تصادفی است.

نمونه‌گیری غیراحتمالی: 

به جای تکیه بر عامل شانس، نمونه به مدد قضاوت انسانی انتخاب می‌شود. قضاوتی که خود تحت تأثیر معجونی از اصلاحات و علایق شکل می‌گیرد بنابراین شانس وارد شدن، هر یک از واحدهای جمعیت در نمونه، نامعین و نامعلوم است ،اشتباهات برآورد در نمونه‌های غیر احتمالی اغلب غیرتصادفی و غیر قابل اندازه‌گیری است. (سرایی 1374 : 11)

انواع نمونه‌گیری غیراحتمالی:

1. نمونه‌های دسترسی پذیر

2.نمونه‌گیری گلوله برفی

3. نمونه‌گیری شکار، شکار مجدد

4. نمونه‌گیری هدفمند با قضاوتهای تعمدی

5. نمونه‌گیری سهمیه‌ای

نمونه‌گیری احتمالی:

هدف از نمونه‌گیری احتمالی تعمیم، افزایش تعمیم‌پذیری با انتخاب نمونه‌های معرف است انتخاب تصادفی مهم‌ترین حالت نمونه‌گیری احتمالی است.

نمونه‌گیری احتمالی می‌تواند یک مرحله‌ای و یا چند مرحله‌ای باشد. نمونه‌گیری‌های تصادفی ساده و سیستماتیک (منظم) یک مرحله‌ای هستند و نمونه‌گیری‌های طبقه‌بندی شده و خوشه‌ای چندمرحله‌ای هستند. در چند مرحله‌ای ممکن چند واحد هدف داشته باشیم که واحد تحلیل متفاوت دارند.

نمونه‌گیری تصادفی ساده (SRS)  شیوة اصلی انتخاب در نمونه‌گیریهای احتمالی است. در یک نمونة تصادفی ساده که عمدتاً با کمک جدول اعداد تصادفی برگزیده می‌شود، شانس همة واحدهای جمعیت برای ورود به نمونه مساوی است در واقع نمونه‌گیری تصادفی ساده یکی از مصادیق بارز و با اهمیت نمونه‌گیری با احتمال برابر است. یک نمونه‌گیری تصادفی ساده می‌تواند با جای گذاری یا بدون جای گذاری باشد. نمونه‌ای را جای گذاری می‌گویند که افراد باز شانس در انتخاب شدن دارند. نمونه‌گیری بدون جای گذاری که یک فرد انتخاب شود دیگر شانس برای انتخاب شدن ندارد مثلاً جامعه‌ای را در نظر بگیرید که 6 عضو دارد و ما از آن 15 نمونه دوتایی می‌توان استخراج کنیم. اگر عضو معینی از جامعه یکبار بعنوان عضو اول انتخاب شده خود به خود برای انتخاب عضو دوم کنار گذارده می‌شود این روش را نمونه برداری بدون جای گذاری یا بدون جانشین می‌‌گویند. ( استورات، 1353:  33) اگر هر عضو در جامعه بتواند بیش از یکبار دو نمونه ظاهر شود را نمونه‌برداری با جایگذاری می‌گویند. (مورگان 1354 ص 62).

اگر حجم جامعه بزرگ باشد نمونه‌گیری جای گذاری با نمونه‌گیری بدون جای گذاری معنای ندارد.

شرایط استفاده: 

1- دسترسی به یک فهرست کامل از واحدهای تشکیل دهندة جمعیت است. 

2- حجم نمونه مشخص شده است 

3- انتخاب نمونه از جامعه بر اساس قرعه‌کشی یا جدول اعداد تصادفی.

نمونه‌گیری احتمالی شامل پنج مرحله است :

1-     تهیه چهارچوب کامل نمونه‌گیری

2-    شماره‌گذاری همه موردها با شروع از شمارة یک

3-    تعیین حجم نمونه مقتضی

4-    انتخاب شماره‌ها از جدول اعداد تصادفی به اندازه حجم نمونه

5-    تعیین موردهای (اعضای) نمونه بر حسب شماره‌های انتخاب شده

منبع: ایران پژوهان